هر آنچه باید درباره برنامه نویسی وب بدانید – راهنمای جامع و کامل شروع برنامه نویسی
تقریباً همه ما هرروز به وبسایت‌ها برای کسب اطلاعات مختلف یا انجام امور اداری، بانکی، آموزشی و غیره سر میزنیم. در واقع وبسایت‌ها تبدیل به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما شده‌اند.
از حضور و فعالیت در بعضی از وبسایت‌ها به وجد می‌آیید و از طرفی ممکن است با بازدید از یک وبسایت قید مراجعه دوباره و فعالیت در آن را بزنید!
بعضی وبسایت‌ها از نظر بصری بسیار جذاب‌اند اما ممکن است ابزار و امکانات تعامل با آن‌ها در جای درستی تعبیه نشده باشند. برعکس، وبسایت‌هایی هستند که رنگ و لعاب چندانی ندارند اما کار با امکانات تعبیه شده در آن‌ها به راحتی آب خوردن است.
ممکن است هنگام پر کردن یک فرم در یک سایت، از وارد کردن کاراکترهای غیرمجاز جلوگیری به عمل بیاید، اما در سایتی دیگر پس از اینکه فرم را پر کردید تازه با اخطاری مبنی بر وارد کردن کاراکتر غیرمجاز مواجه شوید.
بعضی از سایت‌ها سرعت بارگذاری بسیار بالایی دارند، اما در سایتی دیگر برای مشاهده یک عکس باید با کلافگی ثانیه‌ها و دقایق زیادی را تحمل کنید.
حتی ممکن است در یک سایت با جستجوی یک کلمه خاص، نتایجی کاملاً بی‌ربط نمایش داده شوند در حالی که موضوعات مرتبط با آن کلمه در سایت موجود است.
اما هدف از این مقدمه چینی چه بود؟ علت مشاهده نکات منفی یا مثبت در هر سایتی، به طراحی و نحوه برنامه نویسی آن برمی‌گردد.
در دنیای شیرین برنامه نویسی تقریباً انجام هر کاری ممکن است، از جمله طراحی و برنامه نویسی یک وبسایت عالی!
در پشت صحنه یک وبسایت عالی، برنامه نویس و طراح فوق‌العاده‌ای نیز وجود داشته است.
تا حالا به فکر افتاده‌اید تا یک وبسایت شخصی طراحی کنید؟ می‌دانید چه ابزار و دانشی برای این کار نیاز است؟ می‌دانید با چه چالش‌هایی مواجه خواهید شد؟ تا حالا به این فکر کرده‌اید که برنامه نویسی وب چیست و چگونه باید آن را یاد بگیرید؟
اگر اینطور است، این مقاله برای شما نوشته شده و خواندن ادامه آن را نباید از دست بدهید، چرا که هر آنچه باید درباره برنامه نویسی وب بدانید در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
پس از خواندن این مقاله حتماً برای سؤال «برنامه نویسی وب چیست؟» پاسخ‌های مناسبی خواهید داشت!
اگر هنوز دانشی در زمینه برنامه نویسی کسب نکرده‌اید، سر زدن به سایت فرادرس برای یادگیری مبانی برنامه نویسی را فراموش نکنید:
برنامه نویسی وب چیست؟
به طور کلی برنامه نویسی وب، همان فرایند توسعه و ساخت یک وبسایت است. سرعت، کارایی و تجربه کاربری مناسب یک وبسایت کاملاً به نحوه برنامه نویسی آن برمی‌گردد.
زمانی که از برنامه نویسی وب صحبت می‌شود در واقع به مفاهیمی نظیر طراحی سایت، انتشار سایت در اینترنت و مدیریت پایگاه داده اشاره شده است.
همچنین برنامه نویسی وب می‌تواند به استفاده از موارد زیر نیز اشاره داشته باشد:
· زبان‌های برنامه نویسی
· ویرایشگرهای متن نظیر نوت پد پلاس پلاس (Notepad++)
· محیط‌های توسعه نظیر ادوبی دریم ویور (Adobe Dreamweaver)
· سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس(WordPress)
در تمامی وبسایت‌های ساده یا وب‌اپلیکیشن‌های پیشرفته، شبکه‌های اجتماعی و فروشگاه‌های آنلاین، از مبانی و اصول برنامه نویسی وب بهره گرفته شده است.
در همین راستا می‌توانید آموزش ادوبی دریم ویور یا وردپرس را در فرادرس مشاهده کنید:
برنامه نویس وب کیست؟
برنامه نویس وب شخصی است که با بهره‌گیری از توانایی‌های فنی خود وبسایت‌ها یا وب اپلیکیشن‌های مورد تقاضای افراد و سازمان‌های مختلف را می‌سازد. زمانی که مشتری از برنامه نویس وب تقاضای براورده شدن نیازهای خاصی مانند امکان ثبت سفارش یا پرداخت آنلاین را دارد، برنامه نویس وب با استفاده از دانش فنی خود این امکانات را در سایت پیاده‌سازی می‌کند.
برنامه نویس وب خوب کیست؟
برنامه نویس وب خوب، شخصی است که یک کد قابل اجرا و صحیح را نوشته باشد. این کد باید برای بررسی صحت عملکرد مورد آزمایش و تست قرار گرفته باشد. برنامه نویس باید از بهترین شیوه‌های برنامه نویسی استفاده کرده باشد که به سادگی قابل پیاده‌سازی باشند.
برنامه نویس وب خوب باید همکاری مناسبی با اعضای تیم توسعه داشته باشد و همواره دانش و مهارت‌های خود را در طول روند کاری خود بهبود ببخشد.
اهمیت برنامه نویسی وب در دنیای امروز
سایت‌ها و وب اپلیکیشن‌ها در دنیای امروز کاربرد زیادی دارند.
با توجه به این که اینترنت تبدیل به منبع شماره یک مردم برای کسب اطلاعات و براورده کردن نیازها شده است، بسیاری از اپلیکیشن‌های سنتی نیز تبدیل به وب اپلیکیشن‌ها شده‌اند.
در بسیاری از موارد وبسایت‌ها و وب اپلیکیشن‌ها ویژگی‌های موجود در اپلیکیشن‌های دسکتاپ را ارائه کرده‌اند. مثلاً برای ویرایش ابعاد یک تصویر، نیازی به نصب برنامه سنگین فتوشاپ ندارید، بلکه با وجود ابزارهای آنلاین ویرایش عکس قادر به رفع این نیاز خود از طریق یک مرورگر که روی هر دستگاهی نصب است، خواهید بود.
یا کشور خودمان را در نظر بگیرید که تحریم‌های اپل، اپلیکیشن‌های کاربردی ایرانی برای کاربران iOS را از کار انداخت و توسعه دهندگان را به فکر ارائه نسخه وب برای اپلیکیشن‌های خود انداخت.
پس می‌توان نتیجه گرفت که برنامه نویسی وب از اهمیت زیادی برخوردار است و متخصصانی که در این زمینه مهارت داشته باشند با اقبال زیادی از سوی مشتریان و سازمان‌ها مواجه خواهند شد.
چه دانش و مهارت‌هایی برای برنامه نویسی وب نیاز است؟
برنامه نویس وب وظایف متنوعی دارد. برنامه نویس وب باید دانش گسترده‌ای از برنامه نویسی داشته باشد، چرا که طیف نیازهای مشتریان نیز بسیار گسترده است.
بسته به نوع پروژه، برنامه نویس وب باید از مهارت‌های کلامی و ارتباطی خوبی نیز برای درک دقیق نیازهای مشتری برخوردار باشد. این موضوع یک نکته کلیدی برای ساخت سایت یا وب اپلیکیشن مورد نیاز مشتری است.
آشنایی و کار با زبان‌های برنامه نویسی معمول مانند جاوا و سی پلاس پلاس به درک بهتر مفاهیم برنامه نویسی نظیر شئ‌گرایی کمک می‌کند.
آموزش تمامی زبان‌های برنامه نویسی کاربردی در فرادرس موجود است از جمله:
برنامه نویس وب باید انعطاف‌پذیر، پذیرای چالش‌های پیش‌رو برای برآورده کردن نیاز مشتری و حل مسائل مختلف، غرق در برنامه نویسی و آماده یادگیری زبان‌ها و تکنولوژی‌های جدید نیز باشد.
برنامه نویسی وب شامل چه بخش‌هایی است؟
حوزه برنامه نویسی وب را می‌توان به طور کلی به دو بخش کلی تقسیم کرد، برنامه نویسی سمت سرور یا بک اند (Back End) و برنامه نویسی سمت کاربر یا فرانت اند (Front End). هر بخش توسعه دهندگان مربوط به خود را دارد.
بک اند در برنامه نویسی وب چیست؟
قسمتی از سایت که توسط کاربران مشاهده نمی‌شود، همان سمت سرور یا بک اند است. بک اند محل ذخیره داده‌ها است. این داده‌ها از اهمیت زیادی برخوردار هستند، چرا که بدون داده نمایش یک قالب خالی سایت چه فایده‌ای خواهد داشت؟
بک اند شامل موارد زیر است:
· یک سرور برای میزبانی از سایت
· یک اپلیکیشن برای اجرای سایت روی سرور
· یک پایگاه داده
مهندسی چیزی که در پشت صحنه سایت می‌گذرد، بر عهده برنامه نویس بک اند است. برنامه نویس بک اند از عملکرد صحیح سرور، اپلیکیشن و پایگاه داده در کنار هم اطمینان حاصل می‌کند.
برنامه نویسی بک اند در گرو تحلیل نیازهای مشتری یا سازمان و ارائه راه حل‌های بهینه برنامه نویسی است.
برنامه نویس بک اند از زبان‌هایی مانند پی‌اچ‌پی، روبی، پایتون و جاوا استفاده می‌کند.
آموزش زبان‌های برنامه نویسی بک اند نیز در فرادرس موجود است که می‌توانید در صورت علاقه از آن‌ها استفاده کنید:
- آموزش برنامه نویسی PHP
- آموزش مقدماتی زبان برنامه نویسی روبی
- آموزش برنامه نویسی پایتون (Python) – مقدماتی
فرانت اند در برنامه نویسی وب چیست؟
فرانت اند یا سمت کاربر، تمام عناصری از سایت است که توسط کاربر مشاهده می‌شود.
برنامه نویس فرانت اند وظیفه پیاده سازی ظاهر سایت، طراحی و نحوه تعامل کاربران با سایت را بر عهده دارد. جلوه‌های بصری و تمام چیزی که در سایت می‌بینید، منوهای کشویی و نوشته‌ها، همه و همه توسط برنامه نویس فرانت اند توسعه داده شده‌اند.
توسعه دهنده فرانت اند برنامه‌هایی را می‌نویسد که تمامی اجزای سایت را در کنار هم قرار داده و باعث زیبا به نظر رسیدن آن‌ها می‌شود. این برنامه‌ها در یک مرورگر اجرا می‌شوند.
مهم است که برنامه نویس فرانت اند را با طراح سایت اشتباه نگرفت. طراح سایت وظیفه طراحی عناصر گرافیکی سایت به وسیله ابزارهایی مانند بوت استرپ (Bootstrap) را دارد و توسعه دهنده فرانت اند این طراحی را به کد‌هایی تبدیل می‌کند تا در نهایت در مرورگر شما نمایش داده شوند. اگر اسم بوت استرپ به گوشتان نخورده است به آموزش آن در فرادرس مراجعه کنید:
برنامه نویس فرانت اند باید از اجرای مناسب وبسایت روی تمامی دستگاه‌ها از یک گوشی کوچک گرفته تا مانتیورهای بزرگ اطمینان حاصل کند.
مهم‌ترین زبان‌هایی که برنامه نویس فرانت اند از آن‌ها استفاده می‌کند عبارت‌اند از اچ‌تی‌ام‌ال، سی‌اس‌اس و جاوا اسکریپت.
برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس فرانت اند ماهر، می‌توانید آموزش این سه زبان را در فرادرس مشاهده کنید:
- آموزش طراحی وب با HTML – مقدماتی
- آموزش طراحی وب با CSS – مقدماتی
- آموزش جاوا اسکریپت (JavaScript) — از مقدماتی تا انجام پروژه عملی
آیا توسعه بک اند و فراند اند می‌تواند بر عهده یک برنامه نویس باشد؟
بله! اگر شما علاقه به یادگیری مفاهیم برنامه نویسی بک اند و فرانت اند در کنار یکدیگر دارید، می‌توانید به یک برنامه نویس فول استک (Full Stack) تبدیل شوید.
برنامه نویس فول استک باید به تمامی سطوح برنامه نویسی وب مسلط باشد. مسلماً رسیدن به این سطح از مهارت زمان بیشتری می‌برد و باید مفاهیم زیادی را یاد بگیرید.
ابزار مورد نیاز برنامه نویسی وب چیست؟
همانطور که پیشتر ذکر شد، برنامه نویس وب می‌تواند وظایف مختلفی داشته باشد و مجبور به ارائه راه حل برای برآورده کردن نیازهای متفاوتی باشد.
به همین منظور ابزارهای مختلفی با عملکردهای متفاوت در اختیار برنامه نویس وب قرار دارد. ابزار موردنیاز برنامه نویسی وب را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
· ویرایشگر کد و متن
· زبان‌های برنامه نویسی نظیر گو (Go)
· محیط‌های توسعه یکپارچه (IDE) نظیر ویژوال استودیو کد (Visual Studio Code)
· چارچوب‌های نرم افزاری (frameworks) وب نظیر جنگو (Django)، انگولار (Angular) و جی‌کوئری (jQuery)
· ابزارهای مدیریت بسته‌ها‌ی نرم‌افزاری (package) و کتابخانه‌ها نظیر GitHub Desktop (نمی‌دانید گیت یا گیت‌هاب چیست؟ به این لینک مراجعه کنید!)
· ابزارهای طراحی و ساخت نمونه اولیه نظیر Adobe XD
· ابزارهای همکاری نظیر اسلک (Slack)
· وب سرورهایی مانند آپاچی
· سیستم‌های پایگاه داده‌ای نظیر مای اس کیو ال (MySQL)
فرادرس مجموعه آموزش‌های کاربردی و فوق‌العاده‌ای برای تعداد زیادی از ابزارهای مورداستفاده برنامه نویسان وب ارائه کرده است از جمله:
- آموزش پایگاه داده MySQL
- آموزش جنگو (Django) – فریمورک تحت وب با پایتون (Python)
- آموزش آشنایی مقدماتی با AngularJS (رایگان)
- آموزش کاربردی برنامه نویسی وب با جی کوئری
- آموزش توسعه وب با زبان برنامه نویسی Go (رایگان)
برنامه نویس وب در انتخاب ابزار مورد نیاز باید به چه نکاتی توجه کند؟
· عملکرد: این سؤال را از خود بپرسید که این ابزار چگونه باعث رسیدن به هدف خواهد شد؟ آیا تنها گزینه پیش‌روی شما این ابزار است یا ابزار بهتری هم وجود دارد؟
· استفاده آسان: از وجود تعادل بین وجود ویژگی‌های کاربردی و به کار بستن آسان آن ویژگی‌ها اطمینان حاصل کنید
· مقیاس‌پذیری: از مناسب بودن ابزار با مقیاس و بزرگی و کوچکی پروژه خود اطمینان حاصل کنید
· قابلیت حمل: معمولاً برنامه نویس وب بین محل کار مشتری، محل کار خود و منزلش در رفت‌وآمد است
· قابلیت شخصی‌سازی: کدام برنامه نویس از متفاوت بودن ظاهر ابزار خود با بقیه بدش می‌آید؟
· امنیت: تأمین امنیت اطلاعات کاربران، مشتری و سایت‌هایی که روی آن‌ها کار می‌کنید از اهمیت زیادی برخوردار است
· هزینه: بودجه خود را در استفاده از ابزارهای پولی مورد توجه قرار دهید
چالش‌های برنامه نویسی وب
برنامه نویسان همواره در حال دست‌و‌پنجه نرم کردن با چالش‌های مختلفی هستند. برنامه نویسی وب نیز با چالش‌های خاص خود همراه است. دو چالش قبل از پیاده سازی وبسایت و در مرحله برنامه‌ریزی برای برنامه نویس ایجاد می‌شود. این دو چالش عبارت‌اند از تعیین اهداف و انتخاب ابزار صحیح.
چالش‌های دیگری نیز در هنگام پیاده سازی وبسایت ایجاد می‌شوند که عبارت‌اند از طراحی رابط کاربری، بهبود تجربه کاربری، بهبود سرعت و عملکرد سایت، مقیاس پذیری و مقابله با تهدیدهای امنیتی.
در ادامه به هر یک از این چالش‌ها پرداخته خواهد شد.
تعیین اهداف
تعیین یا عدم تعیین دقیق اهداف چیزی است که می‌تواند منجر به موفقیت یا شکست پروژه شود. بر بسیاری از سایر چالش‌ها مانند سرعت و عملکرد سایت با تعیین صحیح اهداف در مرحله برنامه‌ریزی می‌توان غلبه کرد.
برای تعیین اهداف باید به سؤالات کلیدی زیر پاسخ دهید:
· کاربران هدف شما چه کسانی هستند؟
· چه تجربه‌ای را می‌خواهید در اختیار آن کاربران قرار دهید؟
· وجود چه ویژگی‌هایی در سایت شما الزامی است؟
· نیازمندی‌های شما چه چیزهایی هستند؟
انتخاب ابزار صحیح
همواره باید ابزاری را انتخاب کنید که به شما در حل مسئله کمک کند. برای یک وبسایت یا وب اپلیکیشن ساده از ابزارهای پیچیده استفاده نکنید.
زمانی که می‌دانید کاربران هدف شما تعداد محدودی دارند، استفاده از ابزارهایی که مقیاس‌پذیری بالایی را فراهم می‌کنند ضروری نیست.
از ابزارهایی استفاده کنید که توسط جامعه بزرگی از برنامه نویسان مورد استفاده قرار می‌گیرند و امتحان خود را پس داده‌اند.
بهبود تجربه کاربری
پس از تعامل کاربر با سایت، احساس و درکی از سایت به او دست می‌دهد که به آن تجربه کاربری می‌گویند. اگر طراحی سایت به خوبی انجام شده باشد کاربر احساس خوشایند و مثبتی از فعالیت در سایت خواهد داشت.
در تجربه کاربری باید نحوه بر طرف کردن نیازهای کاربران به شیوه‌ای مناسب در نظر گرفته شود. اگر سایت شما از ظاهر زیبایی برخوردار باشد اما کاربر نتواند به خوبی با امکانات و گزینه‌های آن تعامل کند، از نظر تجربه کاربری با مشکل مواجه هستید.
طراحی رابط کاربری
طراحی رابط کاربری شامل تمامی عناصر بصری که کاربر با آن‌ها تعامل دارد می‌شود. رابط کاربری تمام چیزی است که کاربر روی صفحه نمایش خود مشاهده می‌کند.
نوشته‌های سایت باید خوانا بوده و جلوه‌های بصری آن تمیز و گیرا باشند.
بهبود سرعت و عملکرد
هیچ کاربری از سرعت پایین بارگذاری راضی نخواهد بود. سرعت پایین سایت روی عملکرد کسب‌وکار تأثیر منفی زیادی خواهد گذاشت.
اگر اپلیکیشن یا سایت شما کند باشد، کاربر منتظر نمانده و به سایت دیگری مراجعه خواهد کرد.
مقیاس پذیری
سایت خود را طوری بسازید که قابلیت توسعه در آینده برای آن وجود داشته باشد. سایت شما باید قابلیت بهبود برای مواردی مانند افزایش ترافیک را داشته باشد.
یک فروشگاه آنلاین ممکن است با تغییر اهداف تجاری مجبور به اضافه کردن ویژگی‌هایی به سایت خود باشد.
مقابله با تهدیدهای امنیتی
برای حفظ امنیت کاربران و سایت خود باید سایت از ساختار مناسبی برخوردار باشد. در صورت لزوم از گواهی SSL برای تأمین امنیت ارتباط بین مرورگر و سرور استفاده کنید.
کاربرانی که قصد عضویت در سایت دارند را ملزم به ساخت یک رمز عبور قوی و استفاده از روش‌های احراز هویت چند عاملی کنید.
از افراد کارشناس در زمینه تست نفوذ در وب و راه‌های مقابله با آن برای تأمین امنیت وب‌اپلیکیشن‌های سازمان‌ها کمک بگیرید.
همچنین می‌توانید آموزش فرادرس در زمینه تست نفوذ را نیز مشاهده کنید:
بازار کار برنامه نویسی وب
برنامه نویسان وب از امنیت شغلی و درآمد نسبتاً بالایی برخوردار هستند. با پیشرفت‌های صورت گرفته در تکنولوژی‌هایی نظیر هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و علم داده‌ها و نیاز روزافزون به این تکنولوژی‌ها، نیاز به برنامه نویسان وب نیز با افزایش روبرو بوده است.
عناوین شغلی برنامه نویسی وب
اگر به دنبال شغلی در زمینه برنامه نویسی وب هستید، در میان عناوین شغلی موارد زیر را جست‌وجو کنید:
· طراح وب (Web Designer)
· توسعه دهنده فرانت اند (Front End Developer)
· طراح رابط کاربری (UI Designer)
· طراح تجربه کاربری (UX Designer)
· توسعه دهنده وب (Web developer)
· توسعه دهنده فول استک (Full Stack Developer)
راه‌های فعالیت در بازار کار برنامه نویسی وب چیست؟
ماهیت برنامه نویسی وب این اجازه را به برنامه نویس وب می‌دهد تا در هر مکانی که باشد بتواند وظایف خود را انجام دهد. برنامه نویس وب می‌تواند با توجه به نوع پروژه به صورت تمام وقت یا پاره وقت کار کند.
بسیاری از برنامه نویسان فری‌لنس (Freelance) به صورت دورکار و از درون منزل کار می‌کنند. برخی از برنامه نویسان هم با کارفرما قرارداد بسته و بسته به مفاد نوشته شده در قرارداد در دفتر یا منزل کار می‌کنند.
در هر صورت هنگام پیدا کردن شغلی در زمینه برنامه نویسی وب، شغلی که روش کاری‌اش برای شما مناسب‌تر است و تعادلی بین زندگی و کارتان ایجاد می‌کند را انتخاب کنید.
همین الان یادگیری را آغاز کنید!
امید است با مطالعه این مقاله، اطلاعات مفیدی درباره برنامه نویسی وب کسب کرده باشید.
برنامه نویسی وب متقاضیان زیادی برای یادگیری دارد، از این رو منابع آموزشی زیادی در اینترنت برای آن وجود دارد. با شروع یادگیری برنامه نویسی وب، می‌توانید با جامعه بزرگ برنامه نویسان وب در ارتباط بوده و از تجربه و دانش آن‌ها استفاده کنید.
یکی از بهترین منابعی که می‌توانید در آن آموزش برنامه نویسی وب و از جمله زبان‌های برنامه نویسی و فریم ورک‌های توسعه وب را پیدا کنید، فرادرس است.
این دانشگاه آنلاین که مورد اعتماد میلیون‌ها نفر برای کسب دانش و مهارت قرار گرفته، منبع مناسبی برای یادگیری برنامه نویسی محسوب می‌شود.