آیا من مسئولم؟(اخلاق برنامه نویسی)
مقدمه
مسأله ای که میخوام راجع بهش بنویسم مربوط به اخلاق برنامه نویسی میشه. این مسأله، مسأله جدیدی نیست و قطعا با یه سرچ ساده توی گوگل با عنوان مثلا “programming ethics” به نتایج خوبی میرسید و میتونید مطالعه کنید.
اخلاق توی برنامه نویسی بندهای مختلفی داره که من میخوام راجع به یه قسمتش بنویسم و اون مسئولیت برنامه نویس در قبال کاربرد برنامه هست.
طرح مسأله
موقعیتی رو تصور کنید که یه نفر از شما به عنوان یه برنامه نویس درخواست ساختن یه برنامه رو میکنه. شما متوجه میشید که قراره از این برنامه استفاده نادرستی بشه. یعنی ذات برنامه درخواست شده برای یک عمل غیر انسانی و یا حتی ساده تر بگیم یه عملی هست که با اخلاق خودتون سازگار نیست. آیا حاضر به ساختن این برنامه میشدید؟
ذکر مثال
در واقع این مسأله زمانی برای من طرح شد که رباتهای تبچی رو دیدم که روز به روز دارن بیشتر میشن. همونطور که میدونیم رباتهای تبچی اکثرا مطالب و تبلیغات نادرستی رو توی گروهها پخش میکنند. گاها تصاویری که به پیامهاشون الصاق میشه به خودی خود شرم آور هستند و برای کسانی که توی گروه ها هستند مناسب نیست. تصور کنید گروههای سنی مختلفی که ممکنه توی گروهها باشند.
مسائل بیشتری در رابطه با غیراخلاقی بودن عمل تبچی ها هست که از حوصله این بحث خارج هست. حالا چیزی که من فکر میکنم تا به اینجا با توجه به استدلالهایی که دارم این هست که این کار یعنی ساختن رباتهای تبچی غیر اخلاقی هست.
بنابراین سعی کردم سازنده های این رباتها رو پیدا کنم و باهاشون راجب این موضوع صحبت کنم. نتایج صحبت هام جالب بود:
- اولین بار اینطوری به یکی از این افراد برخورد کردم که توی یکی از گروهها سعی کردم راجب ریپورت کردن تبچی ها صحبت کنم که با مخالفت شدید یکی از اعضا روبرو شدم و متوجه شدم که ایشون تبچی میسازن و استدلال کردن که چرا منبع درامد بقیه رو سعی میکنی قطع کنی!! :))
- بار دوم به یک نفر شک بردم و ازش سوال کردم که این کارو میکنه و جواب داد نه ولی دلیلش این بود که وقت نداشت. :)) و استدلالش این بود که برنامه نویس مسئول برنامه ای که مینویسه نیست مثه یه چاقو که دوتا کاربرد داره. ما سورس رو مینویسیم.
- بار سوم به یک فرد دیگه شک کردم و ازش سوال کردم و متوجه شدم که این کارو میکنه. و سعی کردم مجابش کنم که کار درستی نیست و بحثمون اینطوری ختم شد از طرف این دوست که :اینجا ایرانه!! :))
مورد اول رو که فک میکنم نیازی نیست راجبش توضیح بدم.
نظر من راجع به مورد دوم و این استدلال که ما برنامه نویسا مسئولیت کاربرد برنامه برعهدمون نیست و فقط باید برنامه رو بنویسیم و پولو بگیریم این هست که نه این درست نیست. حالا این دوست گرامی مثال چاقو رو میگه که دوتا کاربرد داره. ولی همه ما میدونیم که چاقوها انواع مختلفی دارن و با همشون مسلما نمیشه کار غیراخلاقی کرد. به علاوه میدونیم که کاربرد و استفاده ای که از چاقو میشه به اخلاق و خصوصیات صاحب چاقو هم مستقیما مربوط میشه. بنابراین من فکر میکنیم این یک نوع گول زدن خودمون هست که بگیم این یه کاربرد خوب میتونه داشته باشه پس غیر اخلاقی نیس. البته این مساله ی عمیق تری از مساله معمولی ما بود که کاری که صرفا کاربرد غیراخلاقی داشته باشه رو مد نظرمون بود.
در دنیای امروزه مسلما ما برنامه نویس ها تاثیر گسترده ای بر دنیا خواهیم گذاشت. گاهی اونقد غرق در روزمرگی و کارها میشیم که از تغییرات دنیا غافل میشیم و گاهی نسبت به خیلی از چیزهای معمولی قوه ی قضاوتمون رو از دست میدیم. چون که تفکر بی احساس و کامپیوتری برمون حاکم میشه. یادمون نره ما ربات نیستیم. کسی نمیتونه مارو مجبور به کاری بکنه.
همیشه تأثیر برنامه ها به کم اهمیتی تأثیر تبچی ها نیستن! ممکنه بعضی وقتا مستقیما با جون افراد درگیر بشیم. گاهی لازمه روی بعضی تصمیماتمون و تاثیری که اون تصمیم روی جامعه و حتی خانواده خودمون و حتی نزدیک تر از اون خودمون میتونه بذاره بیشتر فکر کنیم و خیلی راحت بنده ی پول نشیم.
راههای رسیدن به پول به تعداد راههای رسیدن به خداست!
– مارمولک
در پایان و در جواب به تبچی ساز سوم باید بگم که ایران ماییم! همیشه بودیم، هستیم و خواهیم بود…
با تشکر از وقتی که برای خوندن مطلب من گذاشتید. شما نظرتون راجب این مسأله چیه؟